همه ما انسولین را بیشتر به عنوان دارویی برای کنترل دیابت می‌شناسیم، اما باید گفت که انسولین نام هورمونی در بدن است که وظیفه تنظیم قند خون را در بدنمان دارد. حال اگر بدنمان نتواند به این هورمون واکنش نشان دهد چه می‌شود؟ به این عدم واکنش بدن در برابر انسولین، مقاومت به انسولین گفته می‌شود.
با ما همراه باشید تا بدانیم این بیماری چه مشکلاتی را برای بدن به همراه دارد و چگونه آن را درمان کنیم.
مقاومت به انسولین چیست؟
انسولین هورمونی است که از جزایر لانگرهانس واقع در لوزالمعده ترشح می‌شود. با خوردن غذا علی‌الخصوص کربوهیدرات، قند خون بالا رفته و بدن برای تنظیم این قند خون، شروع به ترشح انسولین می‌کند؛ با این کار قند خون تبدیل به گلیکوژن قابل استفاده برای سلول‌ها شده و در نتیجه به تنظیم مقدار قند خون منجر می‌شود.
در شرایطی، سلول‌هایی که از گلیگوژن استفاده می‌کنند در مقابل انسولین واکنش نشان نمی‌دهند. یعنی قند خون نمی‌تواند به گلیگوژن قابل استفاده تبدیل شود؛ در نتیجه یک نوع مقاومت سلولی ایجاد می‌شود که آن را مقامت به انسولین می‌نامند.
در این هنگام، قند خون بالا می‌رود و بدن برای تنظیم قند خون ناچار به تولید انسولین بیشتری می‌شود. به وضعیتی که مقدار انسولین و قند خون بالا باشد، هایپرانسولینمی گفته می‌شود.
اگر این روند ادامه پیدا کند، لوزالمعده آسیب می‌بیند و نمی‌تواند همانند قبل انسولین تولید کند. در نتیجه قند خون فرد بالا می‌رود و زمینه را برای ایجاد دیابت نوع 2 فراهم می‌کند.
چرا بدن در مقابل انسولین مقاومت می‌کند؟
موارد زیادی می‌تواند بدن را دچار این بیماری کند که با هم این موارد را بررسی می‌کنیم:
چربی خون
چربی خون یکی از دلایل اصلی است که می‌تواند در این باره موثر واقع شود. زیرا اسیدهای چرب موجود در خون که باعث ایجاد چربی خون می‌شوند، در نحوه اثرگذاری انسولین اختلال ایجاد می‌کنند.
پرخوری، چاقی و بی‌تحرکی دست به دست هم می‌دهند و چربی خون را ایجاد می‌کنند در این هنگام است که مقاومت سلولی به انسولین ایجاد می‌شود.
مهمان‌های روده; باکتری‌ها
طبق تحقیقات انجام شده، ثابت شده است که باکتری‌های ژنتیکی موجود در روده، معروف به فلور میکروبی روده(متاژنوم)، می‌توانند در اثرگذاری انسولین اختلال ایجاد کنند و زمینه بروز دیابت نوع 2 را فراهم کنند.
فروکتوز
منظور از فروکتوز در اینجا قند موجود در میوه‌ها نیست، بلکه منظور، فروکتوز موجود در مواد با شکر افزوده می‌باشد. که می‌توان برای مثال، آبمیوه‌ها را نام برد.
طبق آزمایش‌های صورت گرفته بر روی موش‌ها مشخص شده است که فرکتوز می‌تواند سبب مقاومت سلولی به انسولین شود. در مورد تاثیرگذاری این موضوع بر روی انسان، کماکان تحقیقاتی در حال انجام می‌باشد.
التهاب
التهابات موجود در بدن نیز بر روی انسولین تاثیرگذارند و باعث ایجاد مقاومت سلولی به انسولین می‌شوند. مواد غذایی زیر می‌توانند التهاب را در بدن افزایش دهند:
- گوشت قرمز
- روغن صاف قنادی
- مارگارین
- اسیدهای چرب ترانس
مواد ضد التهابی زیر کمک شایانی به شما خواهند کرد:
- گردو
- آواکادو
- چربی‌های مفید نظیر امگا3 و روغن زیتون ایرانی
- میوه و سبزیجاتی مانند پرتقال و گوجه‌فرنگی
این موارد تنها عوامل موثر در ایجاد این بیماری نیستند و تحقیقات زیادی در این باره در حال انجام است. اما نباید از تاثیرات ژنتیکی و محیطی در این باره غافل شد.
از کجا بفهمیم مقاومت سلولی به انسولین داریم؟
- مقدار انسولین بالا در هنگام ناشتا حدود 60 پیکومول در لیتر
- استفاده از تست تحمل گلوگز خوراکی که با حد فاصل چند ساعت بعد از آن قند خون اندازه‌گیری می‌شود.
- افراد چاق به خصوص در ناحیه شکم ریسک ابتلا بالاتری دارند.
- مشاهده لکه‌هایی بر رو پوست با نام آکانتوزیس نیگریکانس
- بالا بودن میزان تری گلیسیرید در عوض پایین بودن مقدار کلسترول خوب
نکته: عدم تحمل گلوگز می‌تواند نشانه‌ای از پره دیابت نیز باشد.
سندروم مقاومت به انسولین چیست؟
نام دیگر آن سندروم متابولیک است. این سندروم شامل علائمی نظیر فشار خون بالا، سطح بالا تری گلیسیرید خون، قند خون و چاقی شکمی می‌باشد.
این سندروم به دلیل اینکه باعث بالا رفتن قند خون بیمار می‌شود، می‌تواند فرد را به دیابت نوع 2 مبتلا کند.
اگر از این بیماری پیشگیری کنید، به تبع ریسک ابتلا به سندروم متابولیک و دیابت نوع 2 را در خود کاهش خواهید داد.
مقاومت سلولی به انسولین سبب چه بیماری‌هایی می‌شود؟
- بیماری قلبی
- کبد چرب
- آلزایمر
- سرطان
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
علاوه بر این بیماری‌ها سندروم متابولیک و دیابت نوع 2 که در بالا نیز به آن اشاره شد، وجود دارند.
تفاوت مقاومت به انسولین و حساسیت به آن در چیست؟
حساسیت به انسولین یعنی واکنشی که بدنتان در برابر انسولین از خود نشان می‌دهد. پس می‌توان گفت این دو عبارت متضاد هم هستند و اگر مقاومت انسولین بالایی دارید حتما حساسیت کمی را مشاهده خواهید کرد. داگر شنیده‌اید که بدنتان حساسیت به انسولین دارد، به جای ناراحتی خوشحال باشید چون بدنتان به خوبی در برابر این هورمون کار می‌کند.
حالا که درباره این بیماری دانستیم و فهمیدیم چه عواقب و بیماری‌هایی در انتظارمان است، با این سوال رو به رو می‌شویم:
چگونه مقاومت سلولی به انسولین را کاهش دهیم؟
مقاومت سلولی به انسولین به راحتی با تغییر سبک زندگی و داشتن تغذیه سالم درمان می‌شود و میتوانید از این چرخه معیوب پردردسر رهایی پیدا کنید. اما چگونه؟
7 موردی که به شما در کاهش این بیماری کمک زیادی می‌کند:
- تلاش برای از بین بردن چربی‌های ناحیه شکم
- فعالیت و تحرک
- استفاده از سیگار ممنوع
- داشتن خواب کافی
- استفاده از مکمل‌هایی نظیر بربرین، منیزیم و امگا3
- داشتن آرامش و دوری از استرس و اضطراب
- کاهش دادن آهن زیاد بدن با اهدای خون
نکته: آهن زیاد، فرد را به مقاومت انسولین دچار می‌کند.
آیا در درمان مقاومت سلولی به انسولین دارویی نیاز داریم؟
معمولا مقاومت به دیابت با تغییر سبک زندگی، بهبود زیادی پیدا می‌کند.
با پزشک خود در تماس باشید، اگر ریسک ابتلا به دیابت نوع 2 در شما وجود داشته باشد، احتمالا دارو متفورمین برایتان تجویز خواهد شد.
کاربرد متفورمین
- کاهش ریسک ابتلا به دیابت نوع 2
- کمک به کاهش وزن در افراد چاق با اضافه وزن
- کاهش ریسک ابتلا به دیابت نوع 2 در زنانی که دیابت بارداری داشته‌اند.
آیا رژیم غذایی در این خصوص پیشنهاد می‌شود؟
همانطور که گفتیم کربوهیدرات یکی از دلایلی است که باعث بالا رفتن قند خون می‌شود و عملکرد نامناسب سلول‌ها در مصرف و یا ذخیره قند تبدیلی، فرد را دچار مقاومت سلولی به انسولین می‌کند.
پس اگر بتوانیم میزان کربوهیدرات دریافتیمان را کاهش دهیم، قدم بزرگی در زمینه پیشگیری و درمان این بیماری برداشته‌ایم.
رژیم غذایی کتوژنیک یکی از رژیم‌های پیشنهادی می‌باشد. در این رژیم مقدار کربوهیدرات به میزان چشم‌گیری کاهش می‌یابد و به جای آن میزان مصرف چربی افزایش می‌یابد.
علاوه بر این رژیم، مصرف مواد غذایی زیر نیز موثر خواهند بود:
- دارچین
- گیلاس و بلوبری
- آواکادو
- زیتون
کتوژنیک، رژیم پیشنهادی برای درمان مقاومت به انسولین
نتیجه‌گیری
با مفهوم مقاومت به انسولین که به عنوان مادر بسیاری از بیماری‌ها شناخته شده است، آشنا شدیم. امیدواریم توانسته باشیم با روش‌های درمان و رژیم‌های پیشنهادی، کمکی در این باره به شما کرده باشیم.
لطفا نظرات و سوالات خود را در این زمینه در بخش دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید.
