دیابت امروزه به چهارمین بیماری کشنده در جهان تبدیل شده است. اهمیت دیابت آنقدر بالاست که 23 آبان، روز دیابت نام‌گذاری شده است. دیابت چیست ؟ در مورد این بیماری و انواع آن چقدر آشنایی دارید؟
با راه‌های پیشگیری و مراقبتی آن آشنا هستید؟ با ما همراه باشید تا در مورد این بیماری خطرناک بیشتر بدانیم.
تاریخچه کشف دیابت چیست ؟
دیابت اولین بار حدود 2000 سال پیش توسط دکتر مصری، Hesy Ra، کشف شد. از شواهد آن زمان، جمع شدن مورچه‌ها به دور ادرار فرد بیمار به خاطر شیرینی آن بوده است.
علائم اولیه دیابت نیز تکرر ادرار گزارش شده بود. تحقیقات زیادی در این باره صورت گرفت و در زمان جنگ Franco-Prussian، مشاهده شد که علائم بیماری به شدت کاهش یافته است و تنها دلیل آن کم‌خوری بوده است. طبق این شواهد، تدبیرهایی چون رژیم درمانی با جو، سیب‌زمینی و حتی روزه‌داری، اندیشیده شد.
در گذشته متخصصین برای تشخیص دیابت مجبور به تست ادرار بیماران بودند، تا خوشبختانه اولین آزمایش ادرار در خصوص دیابت در قرن 19 میلادی انجام شد.
با پیشرفت این تحقیقات سرانجام در سال 1923، دکترهای توانایی چون: Banting و Macleod جایزه نوبل پزشکی آن سال را به خاطر کشف داروی نجات بخش دیابت، انسولین، دریافت کردند. همچنین دکتر Banting در سال 1934، مدال شوالیه را در این خصوص کسب کرد.
دیابت چیست ؟
بعد از این که غذا را میل کردید، کار سوخت و ساز و مسافرت غذا در سیستم گوارش شروع می‌شود. بعد از هضم غذا، غذا تبدیل به قند شده و وارد خون می‌شود.
در این هنگام، هورمون انسولین از جزایر لانگرهاوس واقع در لوزوالمعده، ترشح می‌شود تا با تبدیل کردن آن به گلیکوژن، قند خون را کنترل کند. در صورتی که این اتفاقات نیفتد، سر و کله دیابت پیدا می‌شود:
- عدم تولید انسولین از لوزوالمعده
- عدم کفایت مقدار انسولین تولیدی
- مقاومت بدن در برابر انسولین
از دیگر وظایف انسولین، می‌توان به تاثیرگذاری آن بر سوخت ساز چربی‌ها و پروتئین‌ها اشاره کرد.
انواع دیابت چیست ؟
دیابت نوع 1
- در دسته بیماری‌های خود ایمنی قرار می‌گیرد که ترشح انسولین به دلیل حمله گلبول‌های سفید به سلول‌های بتا مختل می‌شود.
- این نوع از دیابت ازسنین کودکی بیمار را درگیر می‌کند.
- بیشتر عوامل ژنیتکی و برخی عوامل محیطی آن را سبب می‌شوند.
- در برگیرنده 10 تا 15 درصد از بیماران دیابتی.
دیابت نوع 2
- به خاطر عدم کفایت مقدار انسولین تولیدی و مقاومت بدن در برابر آن ایجاد می‌شود.
- بیشتر افراد بالای 40 سال را درگیر می‌کند.
- به دلیل چاقی، کلسترول و فشار خون بالا و عدم تحرک کافی ایجاد می‌شود.
- در بردارنده 85 تا 90 درصد از بیماران دیابتی.
نکته:
دیابت نوع 1 اندکی از نوع 2 خطرناک‌تر است. چون در دیابت نوع 2 بدن قادر به تولید انسولین به مقدار کم می‌باشد، اما در دیابت نوع 1 به دلیل عدم تولید انسولین، فرد وابسته به انسولین‌های تزریقی است.
دیابت بارداری
یکی از مسمومیت‌های دوران بارداری، دیابت است که 2 الی 10 درصد از مادران به آن دچار می‌شوند. جنینی که در بطن مادر قرار گرفته، در طول 9 ماه از رشد خود در خانه اولش، از خود هورمون‌هایی ترشح می‌کند که باعث بالا رفتن قند خون مادر می‌شود. حال اگر انسولین ترشح شده نتواند مقدار قند خون را کنترل کند، مادر دچار دیابت بارداری می‌شود. دیابت بارداری می‌تواند مشکلاتی را برای جنین نیز ایجاد کند. از جمله این مشکلات، یرقان، قند خون پایین در نوزاد و اضافه وزن می‌باشد. دیابت در دوران بارداری می‌تواند بعد از زایمان، مادر را به دیابت نوع 2 مبتلا کند.
در چه افرادی ریسک ابتلا به دیابت بارداری بالا است؟
- زنان چاق با اضافه وزن زیاد
- سابقه دیابت در بارداری‌های پیشین با نوزادانی بالای 4 کیلو
- تولد نوزادی ناقص در بارداری قبلی
- عدم رعایت سن مناسب برای بارداری یعنی بالای 35 سال
- مشاهده دیابت در مادر، خواهر و اقوام
- کلسترول و فشار خون بالا
- بیماری قلبی
- و…
عوامل موثر بر دیابت چیست ؟
- ژنتیک
- چاقی
- کم تحرکی
بررسی برخی اصطلاحات مربوط به دیابت
دیابت پنهان
این مرحله پیش از مرحله دیابت نوع 2 قرار می‌گیرد. در این نوع دیابت، فرد مبتلا هیچ نشانه‌ای از دیابت در خود نمی‌بیند. عدم مشاهده علائم به معنای نرمال بودن قند خون نیست، قند خون افراد در این نوع دیابت بالاست اما به حدی که آن را دیابت بنامند، نیست.
دیابت ناشی از بیماری‌ها
این نوع دیابت به دلیل استفاده از برخی داروهای شیمیایی چون داروهای ضدفشارخون و ایدز ایجاد می‌شود. بیماری‌های مرتبط با غدد و لوزوالمعده نیز از دلایل دیگر هستند.
پره دیابت
به مرحله قبل از دیابت گفته می‌شود که هنوز دیابت در افراد تشخیص داده نشده است و علائمی حس نمی‌شود. در کشور ما، تعداد پره دیابتی‌ها کم نیست اما بیشترشان از آن بی‌خبر اند.
چگونه از تبدیل پره دیابت به دیابت جلوگیری کنیم؟
- تشخیص به موقع پره دیابت
- گنجاندن غذاهای سالم در سبد غذایی
- کنترل وزن با BMI متعادل
- تحرک زیاد و ورزش
دیابت نوع 3
یکی از عوارض بدی که دیابت بر روی افراد می‌گذارد، آلزایمر است. به دیابتی که سبب ایجاد آلزایمر می‌شود، دیابت نوع 3 می‌گویند.
علائم دیابت چیست ؟
علائم دیابت بسته به نوع آن متفاوت است اما شایع ترین علائم آن عبارتند از:
- ضعف در بینایی به دلیل تاری دید
- خستگی بیش از حد
- لاغری بدون دلیل با وجود غذا خوردن زیاد
- پرخوری و پرنوشی
- تکرر ادرار
- عفونت‌های مجاری ادرار
راهکارهای پیشگیری از دیابت چیست ؟
- به مایه حیات،آب، بی توجه نباشید.
- میزان مصرف سم های سفیدی چون قند و شکر را کاهش دهید.
- بر میزان تحرک خود اضافه و وزن خود را کنترل کنید.
- از شارژ کردن بدنتان با خواب کافی غافل نشوید.
- استفاده از فست فودها و گوشت قرمز را به حداقل برسانید.
- ویتامین D را دریابید.
- استفاده از کربوهیدرات کم که رژیم کتوژنیک، از رژیم‌های پیشنهادی می‌باشد. مطالعات نشان داده است که رژیم کتوژنیک می‌تواند باعث کاهش شدید قند خون شود.
- استرس مادر همه بیماری‌هاست. با کاهش آن خود را به آرامش و دوری از دیابت دعوت کنید.
- حتما سیگار را کنار بگذارید.
- چای و قهوه بنوشید.
آزمایش دیابت چگونه است؟
آزمایش دیابت یا قند خون، بسته به قصد شما از آزمایش متفاوت است:
- آزمایش ناشتا(Fasting Blood Sugar)
- آزمایش قندخون دو ساعت بعد از صرف غذا
- آزمایش تحمل گلوگز، مربوط به دیابت بارداری و نوع 2
- آزمایش‌های خانگی با استفاده از دستگاه‌های تست قند خون و یا نوارهای ادرار
درمان قطعی دیابت امکان پذیر است؟
متاسفانه تاکنون درمان قطعی برای دیابت یافت نشده است و مبتلایان باید با تزریق انسولین روند پیشرفت آن را کند کنند. دستگاه‌هایی به بازار آمده‌اند که می‌توانند تزریق انسولین را آسان‌تر کنند:
- پمپ انسولین با لوله و بی لوله
- ترکیبات گلوکاگون جدید
- قلم‌های هوشمند
- سیستم مدیریت دیابت پیشرفته
عوارض بی‌توجهی به دیابت
همانند هر بیماری دیگر اگر درمان دیابت سریع‌تر شروع شود، عوارضی که برجا می‌گذارد کمتر خواهد بود. از جمله عوارض دیابت عبارت اند از:
- نابینایی
- مشکلات کلیوی
- بیماری‌های قلبی و عروقی
- قطع عضو
- کاهش شانس باروری در مردان و زنان
سخن پایانی
اگر به سلامت خود اهمیت می‌دهید، ورزش را در برنامه روزانه‌تان بگنجانید و الگوی غذاییتان را اصلاح کنید. امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشد و با دانستن اینکه دیابت چیست و چگونه آن را کنترل کنید، زندگی خوبی برای خود فراهم کنید.
