رژیم غذایی مناسب برای درمان کبد چرب

کبد چرب از جمله بیماری‌های فراگیر است که علت اصلی آن چاقی است. حفظ سلامت کبد به‌عنوان یکی از اعضای حیاتی بدن انسان که وظیفه پالایش همه مواد غذایی ورودی به بدن را برعهده دارد الزامی است. عدم کنترل بیماری کبد چرب که یک بیماری پیش‌رونده و مزمن است خطرات جدی به دنبال دارد. محدودکردن برنامه غذایی و دنبال‌کردن یک رژیم غذایی درست به درمان کبد چرب کمک می‌کند. در حقیقت داشتن یک رژیم غذایی مطمئن و ایمن به داشتن زندگی سالم و معتدل کمک می‌کند. در این مقاله به بررسی انواع رژیم غذایی سالم و کمک کننده به درمان و کنترل رژیم برای کبد چرب می‌پردازیم.

در ابتدای امر باید بدانیم کبد چرب چیست و چه مشکلات و عوارضی دارد. ارگان‌های مختلف بدن دارای چربی به‌عنوان انرژی و عایق بدن هستند. کبد نیز همانند دیگر اعضا چربی دارد که اگر میزان آن از حد معینی بیشتر شود، خطرآفرین می‌شود. به کبدی که در آن چربی از حد معینی بیشتر شده باشد و جمع شده باشد کبد چرب می‌گویند. در حقیقت تجاوز چربی کبد از 5 یا 10 درصد فرد را مستعد بیماری کبد چرب می‌کند.

در این بیماری معمولاً علائم خاصی برای تشخیص وجود ندارد و مشخص‌شدن بیماری به کمک آزمایشات دوره‌ای، بروز اختلال در عملکرد برخی آنزیم‌ها و یا سونوگرافی انجام می‌شود. در برخی افراد بیماری کبد چرب خود را با احساس ناراحتی در قسمت فوقانی شکم و خستگی نشان می‌دهد. آنزیم‌های مشخصی که ممکن است علت بروز بیماری کبد چرب باشند می‌تواند به علت بیماری‌های دیگری چون هپاتیت B یا هپاتیت C باشد. بدین ترتیب ابتدا باید عدم ابتلا به این بیماری‌ها مشخص و تأیید شود. بیماری‌های ویلسون، هموکروماتوز و بیماری‌های خودایمنی مثل سیروز صفراوی اولیه و هپاتیت خودایمنی از دیگر بیماری‌هایی هستند که باید مورد بررسی قرار گیرند.

بیماری‌های مختلفی زمینه‌ساز ابتلا به کبد چرب هستند که رفع آن‌ها به درمان کبد چرب کمک می‌کند. عدم مصرف مشروبات الکلی، کنترل بیماری دیابت، کاهش چربی‌های خون، تغییر سبک زندگی و مهم‌تر از همه کاهش و کنترل وزن افراد چاق از بهترین راه‌های درمان کبد چرب هستند. با تغییر سبک زندگی به کمک افزایش فعالیت‌های جسمانی و کاهش وزن در افراد چاق، اصلاح رژیم غذایی و کنترل دقیق قند خون می‌توان به کنترل و درمان این بیماری کمک کرد. عدم درمان این بیماری موجب پیشروی آن و خطرات ناشی از آن می‌شود.

برای درمان کبد چرب همچنین می‌توان از دارو استفاده کرد. اگرچه کبد چرب به‌خودی‌خود بیماری خطرناکی نیست اما بی‌توجهی به درمان آن و پیشرفت این بیماری در طولانی‌مدت موجب رسوب بیش از حد چربی در کبد و بروز التهاب کبدی می‌شود که سیروز در کبد به‌عنوان عارضه‌ای مهم و خطرناک را به دنبال دارد. قند خون غیرطبیعی عامل مهم بروز بیماری کبد چرب است که اغلب به علت چاقی افزایش می‌یابد. با کنترل تغذیه و سبک زندگی، وجود یک رژیم غذایی مناسب و مصرف داروهای ضد دیابت از عوارض بیماری قند خون چون کبد چرب می‌توان جلوگیری کرد یا به درمان آن کمک کرد. در بیش از 80 یا 90 درصد افرادی که چاقی مفرط دارند ابتلا به کبد چرب مشاهده می‌شود. علت اصلی مستعد بودن ابتلا به کبد چرب در این افراد چربی و قند خون بالاست. یک رژیم غذایی کبد چرب مناسب که منجر به کاهش وزن می‌شود و از مواد غذایی سالم و مناسب استفاده کرده است درمان این بیماری را سرعت می‌بخشد.

وجود چاقی مفرط به افزایش چربی‌های مضر در کبد و رسوب آن‌ها منجر می‌شود که از آن با عنوان بیماری کبد چرب یاد می‌شود. رژیم غذایی مناسب و کاهش وزن به مهار کبد چرب کمک می‌کند. کاهش وزن امری مشکل است که بسیاری از افراد بدون داشتن اراده کافی قادر به آن نیستند. افزایش فعالیت بدنی و کنترل خوراک و رژیم غذایی سالم از مهم‌ترین و بهترین روش‌ها برای کنترل وزن و درمان کبد چرب هستند. یک رژیم غذایی کبد چرب و برنامه ورزشی منظم به کاهش میزان کالری دریافتی و در نتیجه کاهش وزن منجر می‌شود. سبک زندگی فردی در کنار خوراک کنترل نشده و زیاد و همچنین کاهش کالری رژیم غذایی برای جلوگیری از چاقی لازم هستند؛ بنابراین نیاز به رعایت رژیم غذایی سختی که افراد را خسته می‌کند، نیست. پس از کاهش وزن باید به تثبیت آن نیز توجه داشت. به‌طورکلی و خلاصه انواع رژیم غذایی درمان کبد چرب شامل مواد خوراکی زیر است:

انواع مواد غذایی در رژیم غذایی درمان کبد چرب مؤثر خواهند بود. مواد غذایی که به کاهش کالری و افزایش فیبر مصرفی کمک می‌کنند آغاز درمان کبد چرب هستند. برای داشتن انرژی کافی در بدن مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده، فیبر و پروتئین توصیه می‌شود. این مواد غذایی به کاهش التهاب کمک می‌کنند. با افزودن مواد غذایی مناسب به سبد مواد غذایی مصرفی درمان کبد چرب ممکن خواهد بود. موارد زیر از بهترین غذاها و گیاهان کمک‌کننده به لیست غذایی کبد چرب هستند.

 بر اساس تحقیقات پزشکی انجام شده درمان بیماری کبد چرب با مصرف اسیدهای چرب امگا 3 بهبود می‌یابد. این اسیدها چربی‌های کبدی و میزان کلسترول HDL را کاهش می‌دهند. از جمله مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا 3 ماهی قزل‌آلا، ساردین، گردو و تخم کتان هستند که به افزودن آن‌ها به رژیم غذایی کبد چرب توصیه می‌شود.

اگر بهبود هر چه بیشتر بیماری کبد چرب غیرالکلی و جلوگیری از پیشرفت بیماری‌های کبدی را طلب می‌کنید، گردو را به‌عنوان یک ماده غذایی باارزش بسیار بالا که غنی از امگا 3 هستند به برنامه غذایی خود اضافه کنید.

سبزیجات از بهترین مواد غذایی کمک‌کننده به کنترل بیماری کبد چرب هستند. در میان سبزیجات کلم بروکلی بیشتر از سایرین مؤثر است و در طولانی‌مدت چربی کبد را کاهش می‌دهد.

از مهم‌ترین مواد غذایی موجود در انواع رژیم غذایی کبد چرب سیر است که به کاهش چربی بدن و کاهش وزن کمک می‌کند.

چربی خون و چربی بدن با مصرف چای سبز که مصارف دارویی دارد ممکن است. این ماده خوراکی به کاهش التهاب بدن و کبد چرب به علت وجود سطوح آنتی‌اکسیدانی منجر می‌شود.

از جمله علل پیشرفت بیماری کبد چرب و عدم کنترل آن در مراحل آخر چربی‌های اشباع هستند. برای جلوگیری از آسیب شدید به این ارگان حیاتی و عملکرد آن مصرف مواد غذایی دارای چربی‌های غیراشباع توصیه می‌شود. بادام‌زمینی ماده‌ای غنی از چربی‌های غیراشباع است که به کاهش وزن کمک شایانی می‌کند. افزودن آن به رژیم غذایی روند درمان بیماری را بهبود می‌بخشد.

اگر ماده‌ای غذایی می‌خواهید که سرشار از چربی‌های سالم باشد، آووکادو مصرف کنید. این ماده غذایی علاوه بر چربی‌های سالم حاوی مواد ضدالتهابی و فیبر محلول نیز هست که قند خون و استرس اکسیداتیو را کاهش می‌دهد.

پروتئین سویا یا پروتئین وی (آب پنیر) از جمله پروتئین‌هایی هستند که به مقاومت بدن در برابر بیماری کبد چرب کمک می‌کنند. این پروتئین‌ها مصرف کربوهیدرات‌های ساده و میزان قند خون مفید بدن را متوازن می‌کنند و موجب کاهش وزن کلی بدن می‌شوند.

قهوه از آنچه به نظر می‌رسد ارزش غذایی بیشتری دارد. داشتن خاصیت آنتی‌اکسیدان و ضدالتهابی و همچنین وجود اسید کلروژنیک قهوه را به درمانگری قوی برای بیماری کبد چرب تبدیل کرده است. این ماده خوراکی کلسترول و فشارخون را نیز کاهش می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد افزودن قهوه به رژیم غذایی بدن را در برابر ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی مقاوم می‌کند.

برای تسهیل روند درمان بیماری کبد چرب حذف یا محدودیت برخی مواد غذایی لازم است.

تأثیر الکل بر کبد موجب بیماری‌های کبدی مختلف سیروز کبدی و کبد چرب الکلی می‌شوند؛ بنابراین مصرف الکل از جمله عوامل مهم مؤثر بر ابتلا به کبد چرب الکلی است.

دانه‌های تصفیه شده در نان سفید، ماکارونی و برنج سفید فاقد فیبر بوده و موجب افزایش قند خون می‌شوند که از جمله عوامل کبد چرب است.

ازآنجایی‌که چربی‌های اشباع از عوامل بیماری کبد چرب هستند از مصرف مواد غذایی حاوی آن اجتناب شود. گوشت قرمز از جمله این مواد غذایی است. به‌جای گوشت قرمز گوشت سفید، مرغ و بهتر از همه، گوشت ماهی را انتخاب کنید.

با مصرف قند و شکر، افزایش قند خون و چربی در کبد دیده می‌شود بنابراین مصرف این مواد غذایی توصیه نمی‌شود؛ بنابراین از مصرف مواد غذایی بسته‌بندی شده، پخته شده و چای و قهوه که قندهای اضافه دارند و همچنین فروکتوز و شربت ذرت اجتناب کنید.

مصرف غذاهای سرخ‌شده یا شور اغلب کالری بدن و وزن آن را افزایش می‌دهند. می‌توانید برای مزه‌دار کردن مواد غذایی خود بدون افزودن نمک، به آن‌ها ادویه اضافه و گیاهان بیفزایید.

کاهش کربوهیدرات و انسولین از مهم‌ترین عوامل کنترل وزن و بهبود بیماری کبد چرب است. در رژیم غذایی کتوژنیک کربوهیدرات کاهش‌یافته و کالری دریافتی بدن را پروتئین و چربی‌ها تأمین می‌کنند. اگرچه افزایش کربوهیدرات و کاهش چربی کبد پیشرفت کبد چرب را موجب می‌شود اما چربی‌های دریافتی از رژیم کتوژنیک تأثیری بر این بیماری ندارند؟ آیا رژیم کتوژنیک برای کبد چرب مؤثر است؟ در ادامه دربار کبد چرب و رژیم کتوژنیک صحبت خواهیم کرد.

بر اساس تحقیقات پزشکی انجام شده، اعمال رژیم غذایی کتوژنیک در زندگی تأثیر مثبت بر روند بهبود کبد چرب دارد. چربی‌های جمع شده در کبد که عامل بیماری مذکور هستند از DNL ناشی می‌شوند. آنچه عامل ایجاد DNL است، چربی‌های ساخته شده از کربوهیدرات و پروتئین‌های اضافه است. بهبود سیستم سوخت‌وساز بدن و بهبود کبد چرب با رژیم غذایی کتو ممکن است.

از طرف دیگر این رژیم غذایی سبب کاهش وزن می‌شود و یکی از عوامل مهم تأثیرگذار بر پیشرفت بیماری کبد چرب را رفع می‌کند. در تحقیقی افرادی با کمک رژیم کتو 14 کیلوگرم طی 6 ماه کاهش وزن داشتند. آزمایشات انجام شده نشان داد که کاهش بسیار بالای التهاب کبد آن‌ها مشاهده شد. از سوی دیگر بر اساس پژوهشی دیگر مبتلایان بیماری کبد چرب غیرالکلی مورد آزمایش با دوهفته رعایت رژیم کتو، کاهش 42 درصدی چربی در کبد خود را داشتند.

این نمونه رژیم غذایی کبد چرب قند و فروکتوز را به‌عنوان یکی از عوامل بروز کبد چرب کاهش می‌دهد. همچنین این رژیم بدن را مقاوم به انسولین می‌کند که عامل دیگر بهبود بیماری کبد چرب است.

ورزش و انجام فعالیت‌های فیزیکی مداوم بر روی سلامت تمام افراد مؤثر است. در بیماران مبتلا به کبد چربی که به طور منظم ورزش می‌کنند کاهش علائم این بیماری مشاهده شده است. افزودن ورزش به برنامه زندگی در کنار رژیم غذایی مناسب به کاهش وزن و بهبود روند بیماری کبد چرب کمک شایانی می‌کند. پیاده‌روی به مدت 30 دقیقه در روز بهبود عملکرد کبد را منجر می‌شود.

اگرچه با اعمال موارد فوق در زندگی بسیاری از مبتلایان به بیماری کبد چرب بهبود علائم بیماری را مشاهده کردند اما در برخی موارد نیز ممکن است بهبودی حاصل نشود. درصورتی‌که با رعایت این موارد بیماری کبد چرب شما کنترل نشد، با پزشک مشورت کنید. یک پزشک متخصص شرایط بیماری شما را بررسی کرده و در صورت لزوم دارو تجویز کرده یا رژیم غذایی را اصلاح خواهد کرد.